Hóa học 9 Bài 45: Axit axetic – Giải bài tập SGK Hóa học 9 Bài 45

Hóa học 9 Bài 45: Axit axetic được biên soạn hy vọng sẽ là là tài liệu hữu ích giúp các em nắm vững kiến thức bài học và đạt kết quả tốt trong các bài thi, bài kiểm tra trên lớp.

Tóm tắt lý thuyết Hóa học 9 Bài 45

Axit axetic có công thức phân tử: C₂H₄O₂.

Phân tử khối: 60.

I. TÍNH CHẤT VẬT LÍ

Axit axetic là chất lỏng, không màu, vị chua, tan vô hạn trong nước.

Dung dịch axit axetic nồng độ từ 2 – 5 % dùng làm giấm ăn.

II. CẤU TẠO PHÂN TỬ

Axit axetic có công thức cấu tạo: , viết gọn CH₃COOH.

Trong phân tử axit axetic có nhóm –COOH làm cho phân tử có tính axit.

III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC

1. Axit axetic có tính chất của một axit

+ Làm đổi màu quỳ tím sang màu đỏ.

+ Tác dụng với kim loại (trước H) giải phóng H₂

Ví dụ: 2CH₃COOH + 2Na → 2CH₃COONa + H₂

+ Tác dụng với bazơ → muối và nước

Ví dụ: CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O

+ Tác dụng với oxit bazơ → muối và nước

Ví dụ: 2CH₃COOH + CaO → (CH₃COO)₂Ca + H₂O

+ Tác dụng với muối của axit yếu hơn

Ví dụ: 2CH₃COOH + CaCO₃ → (CH₃COO)₂Ca + CO₂ + H₂O.

Chú ý : Axit axetic là axit yếu.

2. Tác dụng với rượu etylic tạo ra este và nước

Hình 1: Minh họa thí nghiệm axit axetic tác dụng với rượu etylic.

Phương trình hóa học:

Este thu được là etylaxetat là chất lỏng, mùi thơm, ít tan trong nước, dùng làm dung môi trong công nghiệp.

IV. ỨNG DỤNG

Axit axetic được dùng để điều chế dược phẩm, thuốc diệt cỏ, diệt côn trùng, phẩm nhuộm, tơ sợi nhân tạo, pha giấm ăn…

V. ĐIỀU CHẾ

Axit axetic được điều chế theo các phản ứng sau:

– Trong công nghiệp, đi từ butan C₄H₁₀:

– Sản xuất giấm ăn, thường dùng phương pháp lên men dung dịch rượu etylic loãng.

Giải bài tập SGK Hóa học 9 Bài 45

Bài 1 (trang 143 SGK Hóa 9)

Hãy điền những từ thích hợp vào các chỗ trống:

a) Axit axetic là chất … không màu, vị … tan … trong nước.

b) Axit axetic là nguyên liệu để điều chế …

c) Giấm ăn là dung dịch … từ 2 đến 5%

d) Bằng cách … butan với chất xúc tác thích hợp người ta thu được …

Lời giải:

a) Axit axetic là chất lỏng không màu, vị chua tan vô hạn trong nước.

b) Axit axetic là nguyên liệu để điều chế dược phẩm, phẩm nhuộm, chất dẻo, tơ nhân tạo.

c) Giấm ăn là dung dịch axit axetic có nồng độ từ 2 đến 5%

d) Bằng cách oxi hóa butan với chất xúc tác thích hợp người ta thu được axit axteic.

Bài 2 (trang 143 SGK Hóa 9)

Trong các chất sau đây:

a) C₂H₅OH.

b) CH₃COOH.

c) CH₃CH₂CH₂OH.

d) CH₃CH₂COOH.

Chất nào tác dụng được với Na, NaOH, Mg, CaO? Viết các phương trình hóa học.

Lời giải:

Chất tác dụng với Na là: a, b, c, d (do có gốc OH).

Chất tác dụng với NaOH là: b, d (do có gốc COOH).

Chất tác dụng với Mg là: b, d (do có gốc COOH).

Chất tác dụng với CaO là: b, d (do có gốc COOH).

Phương trình phản ứng:

Bài 3 (trang 143 SGK Hóa 9)

Axit axetic có tính axit vì trong phân từ:

Lời giải:

Câu đúng là câu d vì trong phân tử axit axetic có nhóm – COOH.

Bài 4 (trang 143 SGK Hóa 9)

Trong các chất sau đây, chất nào có tính axit? Giải thích

Lời giải:

Chất có tính axit là a, vì trong phân tử có nhóm – COOH.

Bài 5 (trang 143 SGK Hóa 9)

Axit axetic có thể tác dụng được với những chất nào trong các chất sau đây: ZnO, Na₂SO₄, KOH, Na₂CO₃, Cu, Fe? Viết các phương trình hóa học xảy ra (nếu có).

Lời giải:

Chất tác dụng được với axit axetic là ZnO, KOH, Na₂CO₃, Fe.

2CH₃COOH + ZnO → (CH₃COO)₂Zn + H₂O.

CH₃COOH + KOH → CH₃COOK + H₂O.

2CH₃COOH + Na₂CO₃ → 2CH₃COONa + CO₂ + H₂O.

2CH₃COOH + Fe → (CH₃COO)₂Fe + H₂.

Bài 6 (trang 143 SGK Hóa 9)

Hãy viết phương trình hóa học điều chế axit axetic từ:

a) Natri axetic và axit sunfuric.

b) Rượu etylic.

Lời giải:

Phương trình phản ứng điều chế axit axetic:

a) Từ natri axetic và axit sunfuric:

2CH₃COONa + H₂SO₄ → 2CH₃COOH + Na₂SO₄

b) Từ rượu etylic:

C₂H₅OH + O₂ → CH₃COOH + H₂O.

Bài 7 (trang 143 SGK Hóa 9)

Cho 60 gam CH₃COOH tác dụng với 100g CH₃CH₂OH thu được 55gam CH₃COOCH₂CH₃

a) Viết phương trình hóa học xảy ra và gọi tên của phản ứng.

b) Tính hiệu suất của phản ứng trên

Lời giải:

a) Phương trình phản ứng:

CH₃COOH + C₂H₅OH → CH₃COOC₂H₅ + H₂O

Phản ứng này gọi là phản ứng este hóa.

b) Hiệu suất của phản ứng:

Theo phương trình phản ứng trên và số liệu của đề bài cho, số mol rượu dự, do đó tính hiệu suất phản ứng theo CH₃COOH.

Theo lí thuyết 1 mol CH₃COOH (60g) tạo ra 1 mol CH₃COOC₂H₅ (88g) nhưng thực tế chỉ thu được 55g.

Vậy hiệu suất của phản ứng là: 

Bài 8 (trang 143 SGK Hóa 9)

Cho dung dịch axit axetic nồng độ a% tác dụng vừa đủ với dung dịch NaOH nồng độ 10% thu được dung dịch muối có nồng độ 10,25%. Hãy tính a.

Lời giải:

Gọi khối lượng dung dịch CH₃COOH và NaOH cần dùng là m và m’:

Phương trình phản ứng:

CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O.

Theo phương trình phản ứng trên.

n_CH3COOH = n_NaOH = n_CH3COONa.

Do đó ta có:

m_{dd sau pư} = m + m’ (gam)

Theo đề bài ta có:

Giải ra ta có m = m’. Thay vào 

Nồng độ dung dịch axit là 15%.

Trắc nghiệm Hóa học 9 Bài 45 (có đáp án)

Câu 1: Giấm ăn là dung dịch axit axetic có nồng độ

A. trên 10 %.

B. dưới 2 %.

C. từ 2% – 5%.

D. từ 5% – 10%.

Lời giải

Đáp án: C

Câu 2: Phản ứng giữa axit axetic với dung dịch bazơ thuộc loại

A. phản ứng oxi hóa – khử.

B. phản ứng hóa hợp.

C. phản ứng phân hủy.

D. phản ứng trung hòa.

Lời giải

Đáp án: D

Câu 3: Dãy chất tác dụng với axit axetic là

A. ZnO; Cu(OH)₂; Cu; CuSO₄ ; C₂H₅OH.

B. CuO; Ba(OH)₂; Zn ; Na₂CO₃ ; C₂H₅OH.

C. Ag; Cu(OH)₂; ZnO ; H₂SO₄; C₂H₅OH.

D. H₂SO₄; Cu(OH)₂; C₂H₅OH; C₆H₆; CaCO₃.

Lời giải

Đáp án: B

Câu 4: Trong công nghiệp một lượng lớn axit axetic được điều chế bằng cách

A. nhiệt phân metan sau đó làm lạnh nhanh.

B. lên men dung dịch rượu etylic.

C. oxi hóa etan có xúc tác và nhiệt độ thích hợp.

D. oxi hóa butan có xúc tác và nhiệt độ thích hợp.

Lời giải

Đáp án: D

Câu 5: Để phân biệt dung dịch axit axetic và rượu etylic ta dùng kim loại nào sau đây?

A. Na.

B. Zn.

C. K.

D. Cu.

Lời giải

Đáp án: B

Sử dụng kim loại Zn:

+ Mẩu kẽm phản ứng, có khí thoát ra → CH₃COOH

PTHH:

Zn + 2CH₃COOH → (CH₃COO)₂Zn + H₂

+ Không có hiện tượng gì xuất hiện → C₂H₅OH.

Câu 6: Hòa tan hoàn toàn 2,4 gam Mg vào dung dịch CH₃COOH. Thể tích khí H₂ thoát ra (ở đktc) là

A. 0,56 lít.

B. 1,12 lít.

C. 2,24 lít.

D. 3,36 lít.

Lời giải

Đáp án: C

Ta có: n_Mg = 2,4 : 24 = 0,1 mol

→ V_khí = 0,1.22,4 = 2,24 lít.

Câu 7: Trung hòa 400 ml dung dịch axit axetic 0,5M bằng dung dịch KOH 0,5M. Thể tích dung dịch KOH cần dùng là

A. 100 ml.

B. 200 ml.

C. 300 ml.

D. 400 ml.

Lời giải

Đáp án: D

Ta có: n_axit = 0,4.0,5 = 0,2 mol

Câu 8: Hòa tan 10 gam CaCO₃ vào dung dịch CH₃COOH dư. Thể tích CO₂ thoát ra ( đktc) là

A. 2,24 lít.

B. 3,36 lít.

C. 4,48 lít.

D. 5,60 lít.

Lời giải

Đáp án: A

Câu 9: Hòa tan hoàn toàn 12 gam CuO vào dung dịch CH₃COOH 10% . Khối lượng dung dịch CH₃COOH cần dùng là

A. 360 gam.

B. 180 gam.

C. 340 gam.

D. 120 gam.

Lời giải

Đáp án: B

Khối lượng axit axetic có trong dung dịch là: m_axit = 0,3.60 = 18 gam.

Khối lượng dung dịch axit axetic là:

Câu 10: Cho 0,2 mol axit axetic tác dụng với lượng dư rượu etylic đun nóng và có mặt H₂SO₄ đặc làm xúc tác (giả sử hiệu suất 100%) khối lượng etyl axetat là

A. 8,8 gam

B. 88 gam

C. 17,6 gam

D. 176 gam

Lời giải

Đáp án: C

Khối lượng etyl axetat là: m = 0,2.88 = 17,6 gam.

******************

Trên đây là nội dung bài học Hóa học 9 Bài 45: Axit axetic do biên soạn bao gồm phần lý thuyết, giải bài tập và các câu hỏi trắc nghiệm có đáp án đầy đủ. Hy vọng các em sẽ nắm vững kiến thức về Axit axetic. Chúc các em học tập thật tốt và luôn đạt điểm cao trong các bài thi bài kiểm tra trên lớp.

Biên soạn bởi: Trường

 Hoá học 9