Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá- tác giả, hoàn cảnh sáng tác, nội dung, dàn ý, phân tích

kiến thức bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận

I. TÁC GIẢ, TÁC PHẨM

1. Tác giả Huy Cận 

– Huy Cận (1919 – 2005)
– Tên đầy đủ là Cù Huy Cận, quê ở làng n Phú, huyện Vụ Quang, tỉnh Hà Tĩnh.

Bạn đang xem: Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá- tác giả, hoàn cảnh sáng tác, nội dung, dàn ý, phân tích

– Sự nghiệp:
+ Ông tham gia cách mạng từ trước năm 1945 và sau Cách mạng tháng Tám từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong chính quyền cách mạng.
+ Là nhà thơ tiêu biểu của nền thơ hiện đại Việt Nam, nổi tiếng trong phong trào Thơ mới với tập thơ “Lửa thiêng” (1940).
+ Ông được nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (1996).

– Phong cách sáng tác:
+ Trước 1945: hồn thơ ảo não, thể hiện nỗi buồn sầu nhân thế.
+ Sau 1945: hồn thơ nảy nở, dồi dào trong cảm hứng về thiên nhiên đất nước, về lao động và niềm vui trước cuộc sống mới.

2. Hoàn cảnh sáng tác Đoàn thuyền đánh cá

Giữa năm 1958, Huy Cận có chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ Quảng Ninh. Từ chuyến đi thực tế này, hồn thơ Huy Cận mới thực sự nảy nở trở lại và dồi dào cảm hứng về thiên nhiên đất nước, về lao động và niềm vui của con người trước cuộc sống mới. Bài thơ được viết vào tháng 10/1958. In trong tập “Trời mỗi ngày lại sáng” (1958).

3. Nhan đề “Đoàn thuyền đánh cá”

– Nhan đề nhắc đến hình tượng xuyên suốt tác phẩm: đoàn thuyền đánh cá.
– Tác giả sử dụng hình ảnh “đoàn thuyền đánh cá” chứ không phải là “con thuyền”, nghĩa là không chỉ có một con thuyền mà rất nhiều những chiếc thuyền cùng nhau ra khơi đánh bắt.
=> Cho thấy tinh thần đoàn kết, sức mạnh cộng đồng trong lao động của nhân dân ta trong công cuộc dựng xây cuộc sống mới.
=> Nhan đề bộc lộ cảm hứng chủ đạo và mạch cảm xúc của bài thơ:

+ Cảm hứng: Thể hiện sự tự hào về thiên nhiên đất nước, về lao động và niềm vui trước cuộc sống mới.
+ Mạch cảm xúc: được triển khai gắn liền với quá trình lao động trên biển của đoàn thuyền, từ khi ra khơi cho đến lúc trở về

4. Bố cục

– Phần 1 (hai khổ thơ đầu): Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi.
– Phần 2 (bốn khổ thơ tiếp): Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
– Phần 3 (khổ thơ cuối): Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về.

5. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật

a. Giá trị nội dung

Bài thơ đã khắc họa hình ảnh thiên nhiên đẹp tráng lệ hài hòa cùng con người trong hành trình lao động, qua đó bộc lộ niềm tự hào của nhà thơ trước con người và cuộc sống mới.

b. Giá trị nghệ thuật

– Sử dụng nhiều hình ảnh liên tưởng, tưởng tượng phong phú, độc đáo.
– Giọng thơ có âm hưởng khỏe khoắn, hào hùng, lạc quan.

6. Sơ đồ tư duy

7. Dàn ý bài thơ Đoàn thuyền đánh cá

a. Mở bài

– Giới thiệu khái quát về tác giả Huy Cận.
– Giới thiệu bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” cùng bức tranh thiên nhiên được miêu tả trong tác phẩm.

b. Thân bài

* Bức tranh thiên nhiên buổi hoàng hôn khi đoàn thuyền đánh cá ra khơi
– Phép so sánh “Mặt trời xuống biển như hòn lửa”: Gợi lên sự kì vĩ và tráng lệ.
– Biện pháp nhân hóa “Sóng đã cài then đêm sập cửa”: Vũ trụ vốn bao la, rộng lớn được hình dung như một ngôi nhà lớn, đang đi vào trạng thái nghỉ ngơi.

* Bức tranh thiên nhiên với sự trù phú, giàu có của biển cả bao la khi đoàn thuyền đánh cá trên biển
– Phép liệt kê: Những đoàn cá “cá bạc biển Đông lặng”, “Cá thu biển Đông như đoàn thoi”, “Cá nhụ cá chim cùng cá đé”.
– Những loài cá hiện lên sinh động, chân thực nhưng cũng vô cùng lộng lẫy và kì vĩ: “cá song lấp lánh đuốc đen hồng”, “Cá đuôi em quẫy trăng vàng chóe”.
=> Gợi lên sự giàu có, trù phú cùng vẻ đẹp lộng lẫy của biển cả khi đêm về.

* Bức tranh thiên nhiên với vẻ đẹp thơ mộng khi đoàn thuyền đánh cá trở về

– Vẻ đẹp của thiên nhiên lại được miêu tả trong sự hồi sinh “Mặt trời đội biển nhô màu mới”.

– Bức tranh muôn triệu mắt cá li ti trong ánh rạng đông.
+ Thể hiện sự giàu có của thiên nhiên
+ Ẩn chứa niềm vui và thành quả lao động của những người ngư dân.

c. Kết bài

Đánh giá nghệ thuật miêu tả thiên nhiên và ý nghĩa của bức tranh thiên nhiên trong bài thơ.

II. BÀI PHÂN TÍCH, CẢM NHẬN TÁC PHẨM

1. Phân tích Đoàn thuyền đánh cá

Huy Cận là một trong những tên tuổi tiêu biểu của phong trào Thơ mới trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, với những tác phẩm nổi tiếng như Lửa thiêng, Vũ trụ ca… Sau Cách mạng, ông nhanh chóng hòa nhập vào công cuộc kháng chiến vĩ dại của dân tộc chống thực dân Pháp. Hòa bình lập lại, từng trang thơ Huy Cận ấm áp hơi thở của cuộc sống mới đang lên. Đoàn thuyền đánh cá được sáng tác ở Hòn Gai, năm 1958. Sau một chuyến tác giả đi thực tế dài ngày, được đánh giá là một trong những bài hay của thơ ca Việt Nam hiện đại.

Với đôi mắt quan sát sắc sảo, trí tưởng tượng phong phú, trái tim nhạy cảm và tài năng nghệ thuật điêu luyện, nhà thơ đã vẽ nên trước mắt chúng ta một khung cảnh lao động tuyệt vời trên biển. Cả bài thơ như một bức tranh sơn mài lộng lẫy với những màu sắc huyền ảo, cuốn hút vô cùng…(Còn tiế)

>> Xem chi tiết bài Phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá tại đây.

2. Phân tích khổ đầu và khổ cuối trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá

Thiên nhiên vốn là nguồn cảm hứng vô tận của mỗi nhà văn, nhà thơ và điều đó cũng không ngoại lệ với nhà thơ Huy Cận. Nếu như cảnh sông nước “Tràng Giang” gợi cho nhà thơ một “nỗi sầu vạn cổ” thì cảnh “Đoàn thuyền đánh cá” ra khơi lại đem đến một âm hưởng hào hùng, vui tươi. Khổ đầu và khổ cuối của bài thơ chính là một bức tranh thiên nhiên tuần hoàn về một ngày làm việc của những người lao động vùng biển.

Huy Cận là nhà thơ tiêu biểu của nền thơ ca hiện đại Việt Nam. Nếu trước Cách mạng tháng Tám những sáng tác của ông đều gợi một nỗi buồn man mác gửi vào thiên nhiên, vũ trụ thì sau cách mạng, phong cách sáng tác của nhà thơ trở nên vui tươi rõ rệt và được thể hiện cụ thể qua bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”. Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” được viết năm 1985 trong chuyến đi thực tế của nhà văn tại Quảng Ninh và được in trong tập “Trời mỗi ngày lại sáng”…(Còn tiếp)

>> Xem chi tiết bài Phân tích khổ đầu và khổ cuối trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá tại đây.
 

3. Phân tích vẻ đẹp người lao động trong bài Đoàn thuyền đánh cá

Trước cách mạng tháng tám thơ Huy Cận khắc khoải một nỗi buồn da diết, đó là nỗi buồn rộng lớn, mênh mang, vô định, thế nhưng kể từ sau khi Cách mạng tháng tám thành công, có lẽ hồn thơ Huy Cận đã bắt được một niềm cảm hứng mới, ấy là công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc đang diễn ra hết sức sôi nổi. Ông hăng hái viết những bài thơ về công cuộc lao động không ngừng nghỉ của nhân nhân ta, ca ngợi vẻ đẹp của người lao động, vẻ đẹp của quê hương đất nước. Một trong những bài thơ tiêu biểu cho thơ ông thời kỳ này ấy là bài Đoàn thuyền đánh cá, trong đó vẻ đẹp của người dân làng chài được Huy Cận miêu tả với vẻ hăng say lao động và tràn đầy sức sống, tựa như một khúc tráng ca trong công cuộc lao động xây dựng đất nước thời kỳ đầu.

Huy Cận (1919-2005), quê ở Hà Tĩnh, một số tác phẩm tiêu biểu bao gồm tập thơ Lửa thiêng. Nguồn cảm hứng chính của Huy Cận là thiên nhiên, vũ trụ và con người, trước cách mạng tháng tám thơ ông giàu chất triết lý và ngập tràn nỗi sầu nhân thế, sau cách mạng thơ ông có sự đổi dời về cảm hứng, ông thường viết về những bài ca lao động và thiên nhiên với giọng điệu vui tươi, hào hứng…(Còn tiếp)

>> Xem chi tiết bài Phân tích vẻ đẹp người lao động trong bài Đoàn thuyền đánh cá tại đây.
 

4. Đóng vai ngư dân kể lại bài thơ Đoàn thuyền đánh cá

Nói về cuộc sống mới khiến tôi lại nhớ về năm 1958, 10 năm sau thắng lợi của Cách mạng tháng Tám. Thời điểm đó, nhân dân ta bắt tay vào lao động sản xuất, xây dựng xã hội mới, những ngư dân như chúng tôi cũng quay trở về với biển, bám biển để nuôi sống bản thân, gia đình và làm giàu cho quê hương, đất nước.

Một ngày như bao ngày khác, tôi cùng anh em trai tráng khỏe mạnh lên con thuyền ra khơi vào lúc trời nhá nhem tối. Khi mặt trời xuống biển, không gian bước vào màn đêm cũng là lúc khởi đầu chuyến ra khơi của đoàn thuyền. Thuyền tôi ra khơi mạnh mẽ như một con chiến mã, thuyền có gió làm lái, có trăng làm buồn, cứ băng ra biển, xé tan màn đêm. Biển Đông giàu có với rất nhiều loài cá quý, nào là cá bạc, cá thu đang lấp lánh giữa biển trăng, là cá nhụ, cá chim, cá đé…(Còn tiếp)

>> Xem chi tiết Đóng vai ngư dân kể lại bài thơ Đoàn thuyền đánh cá tại đây.

——————-HẾT——————–

Để có được kết quả tốt trong kì thi sắp tới, các em cần ôn tập lại kiến thức các văn bản trong chương trình Ngữ văn 9. xin gửi tới các em bài Bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh- tác giả, bố cục, nội dung, dàn ý, phân tích nhằm hỗ trợ tối đa các em trong quá trình ôn luyện.

Giáo Dục