Cảm nhận và phân tích có giống nhau không?

Cảm nhận và phân tích có giống nhau không là một câu hỏi được rất nhiều các em học sinh quan tâm và thắc mắc trước khi bắt tay vào làm bài tập làm văn. Vậy thế nào phân tích tác phẩm văn học? Cảm nhận văn học là gì? Tât cả sẽ được giải đáp ngay sau đây để các em làm bài đúng trọng tâm và tránh bị lạc đề. Các em cùng theo dõi nhé.

Phân tích là gì?

Khi đề bài yêu cầu phân tích, tức là đòi hỏi học sinh phải xem xét tác phẩm một cách toàn diện, khách quan từ hình thức đến nội dung. Nếu là thơ thì phải tìm hiểu ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu… Nếu là truyện thì phải tìm hiểu nhân vật, nghệ thuật kể, ý nghĩa cốt truyện… Điều quan trọng là khi gặp dạng đề này, cần phân tích dẫn chứng trước, rút ra nhận xét, đánh giá sau.

Cảm nhận là gì?

Cảm nhận là trình bày những suy nghĩ, cảm xúc, nhận xét , đánh giá của mình về cái hay, cái đẹp của tác phẩm. Cảm nhận thường xoáy vào những ấn tượng chủ quan của người viết về những điểm sáng nghệ thuật trong tác phẩm văn chương. Vì vậy, người viết cần lắng nghe, chắt lọc những cảm xúc, những rung động của chính mình xem yếu tố nào gây ấn tượng sâu đậm nhất. Ấn tượng về tác phẩm càng sâu đậm bao nhiêu thì bài viết cảm nhận càng xúc động, sâu sắc bấy nhiêu.

Cảm nhận và phân tích có giống nhau không?

Có thể nói, cảm nhận thiên về “cảm”, còn phân tích thì nghiêng về “hiểu”. Nếu như phân tích tác động vào nhận thức, trí tuệ thì cảm nhận tác động vào cảm xúc, tâm hồn. Tuy nhiên, trong bài viết cũng cần lồng ghép giữa hai yếu tố này. Phân tích mà không có cảm nhận thì bài viết dễ khô khan. Ngược lại, cảm nhận mà không có phân tích thì cảm nhận ấy thiếu cơ sở thuyết phục. Trong cảm nhận, cần có phân tích để dào sâu, làm đòn bẩy, làm điểm tựa cho cảm xúc thăng hoa cất cánh. Nói cách khác, mọi rung động, cảm xúc của người viết phải bắt nguồn từ sự phân tích, bình giá ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu,…nhân vật hay chủ đề tác phẩm.

Ví dụ về cảm nhận và phân tích

Đề 1: Phân tích nhân vật anh thanh niên trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sapa” của Nguyễn Thành Long?

Đề 2: Cảm nhận về vẻ đẹp của nhân vật anh thanh niên trong truyện ngắn  “Lặng lẽ Sapa” của Nguyễn Thành Long?

Ở hai đề này học sinh đều phải phân tích được hoàn cảnh sống của anh thanh niên như thế nào, công việc như thế nào từ đó anh có phẩm chất gì đáng quý? Nghệ thuật trong truyện có gì thành công?

Ở đề phân tích các em có thể nêu về tác phẩm, tác giả, hoàn cảnh nêu tác phẩm, hoàn cảnh sống, bố cục, nêu các phẩm chất, nghệ thuật… phân tích lần lượt và làm rõ nội dung vẻ đẹp của anh thanh niên

Ở đề cảm nhận thì có thể nêu cảm nhận sâu sắc về nhân vật anh thanh niên đó là người có lí tưởng sống cao đẹp, là tấm gương sáng cho thanh niên chúng ta. Anh là đại diện cho thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mỹ. Ấn tượng về anh thanh niên được thể hiện qua những khía cạnh nào: yêu nghề, tinh thần trách nhiệm cao trong công việc, khiêm tốn, chu đáo, nhiệt tình, hiếu khách, lạc quan yêu đời…Sau đó trình bày thêm những cảm nhận, đánh giá chủ quan khác của bản thân.

Ví dụ: Cho đoạn thơ:

“Vẫn còn bao nhiêu nắng

Đã vơi dần cơn mưa

Sấm cũng bớt bất ngờ

Bạn đang xem: Cảm nhận và phân tích có giống nhau không?

Trên hàng cây đứng tuổi”

(Trích “Sang thu” – Hữu Thỉnh)

Đề 1: Hãy phân tích đoạn thơ trên.

Sang thu, cảnh vật thời tiết thay đổi. Tất cả còn những dấu hiệu của mùa hạ nhưng dang giảm dần mức độ, cường độ, từ gay gắt chuyển hóa thành dịu êm. Phép tiểu đối giữa “nắng” và mưa”, “vẫn còn” và “đã vơi” thể hiện sự phân hoá mong manh giữa hai mùa. Bởi vì làm sao có thể đong đếm đầy vơi những dấu hiệu thiên nhiên lúc giao mùa? Khi đất trời sang thu, những hàng cây lâu năm không còn bất ngờ trước những tiếng sấm chuyển mùa nữa. “Sấm” và “hàng cây đứng tuổi” là những hình ảnh ẩn dụ. “Sấm” biểu thị cho những vang động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời. Còn “hàng cây đứng tuổi” chỉ những con người từng trải, thường điềm tĩnh, chín chắn trước những vang động sóng gió của cuộc đời.

Từ những thay đổi của mùa thu thiên nhiên, liên tưởng đến những thay đổi của mùa thu đời người để rồi ta thấu hiểu ra rằng: hãy biết chấp nhận, bình tĩnh sống với lòng tin. Hãy mở rộng lòng mình để yêu thiên nhiên, đất nước, con người…

Đề 2: Hãy trình bày cảm nhận về đoạn thơ trên.

Vẫn là nắng, mưa, sấm, chớp, bão giông của mùa hạ nhưng mức độ đã khác rồi. Để ý sẽ thấy cái gì cũng đi vào chừng mực, vào thế ổn định. Cái “đứng tuổi” của cây là cái chốt để mở sang một thế giới khác: thế giới sang thu của hồn người. Vẻ chín chắn, điềm tĩnh của cây trước sấm sét bão giông hay đó chính là sự từng trải, chín chắn của con người sau những dâu bể của cuộc đời?

Ở cái tuổi ấy, con người một mặt sâu sắc thêm, mặt khác lại khẩn trương gấp gáp hơn, vì quỹ thời gian không còn nhiều nữa. Thì ra, trước mắt việc đi mãi, ngoảnh đầu thu đến rồi. Bốn mùa luân chuyển vô hình, lặng lẽ: bỗng chợt thu. Đời người vất vả, tất bật, bận rộn lo toan, bỗng chốc thấy mái tóc pha sương: sững sờ mình cũng đã sang thu.

Nhan đề “Sang thu” vừa bao trùm lại vừa thấm vào cảnh vật: hương quả sang thu, ngọn gió, mànsương sang thu… Nhưng trong từng cảnh sang thu của thiên nhiên đất trời tạo vật là lồng lộng hồn người sang thu.

***********

Hy vọng thông qua bài viết Cảm nhận và phân tích có giống nhau không?, các em đã tìm thấy sự khác biệt giữa cảm nhận và phân tích rồi nhé. Thầy cô chúc các em học tập thật tốt và đạt điểm cao trong các bài tập làm văn sắp tới nhé.

 Giáo Dục