Cúng dường là gì? Ý nghĩa của việc cúng dường

Cúng dường là gì?

Cúng dường hiểu theo nghĩa đen là cung cấp, dưỡng nuôi những bậc tôn kính như ông bà, cha mẹ, những người có công truyền giảng đạo lý đúng đắn và những điều hay lẽ phải như ba ngôi báu Phật, Pháp, Tăng.

Cha mẹ, là những đấng sinh thành, cho ta sự sống, nuôi ta khôn lớn nên ta phải có trách nhiệm yêu quý và phụng dưỡng cha mẹ lúc tuổi già, bệnh tật, ốm đau.

Còn cúng dường dành cho Tam Bảo (Phật, Pháp, Tặng) là hành động để nuôi dưỡng Tam Bảo được trường tồn làm lợi ích cho chúng sinh.

Ý nghĩa của việc cúng dường

Theo quan điểm của Phật giáo, cúng dường để giảm bớt lòng tham của con người. Việc cúng dường là cho đi để tỏ lòng thành kính. Trong khi lòng tham chính là một trong những trở ngại lớn nhất trong việc giác ngộ đạo Phật. Về nhân quả, việc cúng dường giúp con người vượt qua sự ích kỷ, mở rộng tấm lòng. Từ đó, được nhiều người yêu quý, tích phúc đức cho đời sau. Trong kinh tăng chi bộ, có ba phần thuộc về người bố thí: ” Một là trước khi bố thí, ý được vui lòng. Hai là trong khi bố thí, tâm được tịnh tín. Ba là sau khi bố thí, cảm thấy hoan hỷ”.

Ngoài ra, ý nghĩa thực tiễn cho thấy việc cúng dường giúp công sức đóng góp vào việc xây dựng cơ sở vật chất, tu sửa chùa chiền và nơi ăn ở của các chư Tăng. Việc cúng dường vừa là tự nguyện, tự thân vừa là trách nhiệm của một phật tử khi thực hiện sự nghiệp tu học của mình.

Như vậy, việc cúng dường mang lại ý nghĩa về vật chất và tinh thần to lớn trong đạo Phật. Cúng dường là hình thức tạo công đức mà tất cả phật tử hay một người bình thường có thể thực hiện nhằm tích phúc. Việc cúng dường về ý nghĩa thực tế cũng là một hình thức từ thiện, đối với ý nghĩa tinh thần thì giúp mở rộng thiện tâm, mở rộng lòng thành, thanh lọc cái ích kỷ, tiêu cực trong mỗi con người, giúp cho con người đạt được sự hạnh phúc, yên bình.

Lễ cúng dường tổ chức như thế nào?

Như đã đề cập ở trên, cúng dường thường được tổ chức vào các ngày lễ của Phật giáo hoặc do các Tăng sĩ, Phật tử tổ chức nhằm thể hiện lòng thành kính đối với Đức Phật và tích nhiều công đức. Việc cúng dường được tổ chức tại Chùa hoặc tại nhiều địa điểm, khu vực trong cùng một buổi lễ. Ở phái Nam Tông việc cúng dường Tăng bảo phổ biến ở hình thức khất thực, tức là các chư Tăng sẽ di chuyển nhiều nơi để nhận tấm lòng thành của các Phật tử.

Phật giáo cũng không có những nghi thức cụ thể về việc tổ chức cúng dường. Chính vì thể, nhiều trường hợp việc cúng dường được thực hiện chưa đúng với mục đích của Đạo Phật, nhiều người lợi dụng lòng tin của Phật tử thực hiện việc cúng dường vừa trái với quy định định Phật giáo vừa trái với đạo đức. Do đó, mỗi chư Tăng, Phật tử cần hiểu rõ lời dạy của Đức Phật trong việc cúng dường để tránh làm trái với mục đích, ý nghĩa của công đức.

Cúng dường như thế nào là đúng pháp?

Chúng ta nếu là người Phật tử thì khi phát tâm cúng dường Tam Bảo mục đích duy nhất chỉ vì mong Tam Bảo thường còn ở thế gian để đưa chúng sanh thoát khỏi vô minh, sanh tử luân hồi. Vì Tam Bảo và tất cả chúng sanh mà làm việc bố thí cúng dường thì công đức không thể nào giới hạn được.

Chư Tăng Ni nhận được sự cúng dường chân chính của Phật tử thấy mình có trọng trách lớn lao sẽ cố gắng tiến tu để xứng đáng thọ nhận những sự cúng dường của Phật tử và nỗ lực tu hành để độ sanh.

“Cúng dường Tam Bảo được lợi ích tùy tâm niệm người Phật tử. Nếu vì mình và thân thuộc mình mà cúng dường, phước đức cũng theo tâm lượng hẹp hòi ấy. Nếu vì Tam Bảo thường còn và lợi ích chúng sanh, phước đức sẽ theo tâm lượng rộng rãi thênh thang này. Người Phật tử chân thật thì bao giờ hay bất cứ việc gì cũng vì lợi ích chúng sanh. Đừng khi nào để lệch lạc mục tiêu tối thượng ấy. Chư Phật ra đời cũng vì chúng sanh, truyền bá Chánh pháp cũng vì chúng sanh, chúng ta đền ơn chư Phật cũng vì cứu độ chúng sanh. Đó là tâm niệm rộng lớn cao cả của người tu theo đạo Phật. Vì chúng sanh mà cúng dường Tam Bảo, quả thật người Phật tử sống đúng Chánh pháp, hành đúng Chánh pháp. Hành động đúng Chánh pháp thì công đức lượng đồng với Chánh pháp, nghĩa là kiếp kiếp đời đời không mất. Nếu dạy Phật tử làm phước tạo công đức, Tăng, Ni nên dạy đúng tinh thần này.” (Bước đầu học Phật – Hòa thượng Thích Thanh Từ)

Các cách cúng dường Tam bảo

Cúng dường Tam Bảo chính là cúng dường Phật, Pháp, Tăng.

Cúng dường Phật Bảo

Đức Phật đã nhập diệt đã hơn 2000 năm, nhưng chúng ta vẫn cúng dường Phật những vật thực, vật phẩm thanh tịnh, hương hoa để thể sự tôn kính, một lòng tri ân Đức Phật đã tìm ra con đường giải thoát, cứu độ chúng sanh. Khi cúng dường như vậy ta cũng cảm nhận rằng Đức Phật như vẫn còn tại thế từ bi dạy dỗ tất cả tu học:

• Hương thơm
• Đèn sáng
• Hoa tươi
• Trái cây
• Nước trong
• Thức ăn

Công đức thù thắng nhất là ngũ phần hương, công đức này thuộc xuất thế gian, bao gồm các công đức như sau:

“Giới hương: tức là trong tâm mình không quấy, không ác, không tật đố, không tham sân, không cướp hại, đó là Giới hương.

Định hương: tức là đối với tất cả cảnh tướng ác hay thiện, tốt hay xấu mình đều không có loạn, đó là Định hương.

Tuệ hương: tức là nơi tâm mình không có ngăn ngại và thường dùng trí tuệ quán chiếu Tự tánh của mình, đó là về lý; về sự thì phải không làm ác, tu các điều lành mà đừng chấp lành, đồng thời kính bậc trên, thương kẻ dưới, cứu giúp kẻ cô bần, đó là Tuệ hương.

Giải thoát hương: tức là tâm mình không có chỗ phan duyên, nghĩa là không chạy theo cảnh cũng không nghĩ thiện, không nghĩ ác, được tự tại vô ngại, đó là Giải thoát hương.

Giải thoát tri kiến hương: tức là tâm mình đã không chạy theo cảnh bên ngoài rồi, lại cũng không chìm nơi không, kẹt nơi vắng lặng, mà phải học rộng hiểu nhiều, biết Bản tâm mình rõ ràng, biết lý Phật một cách thấu đáo, để rồi lăn lộn trong quần chúng tiếp dẫn họ mà không thấy có mình có người, đưa họ thẳng đến Bồ-đề, không có chướng ngại, đó là Giải thoát tri kiến hương.”

Hòa thượng Thích Thanh Từ.

Cúng dường Pháp Bảo

Pháp là những dạy từ kim khẩu Đức Phật nói ra. Do đó Giáo pháp của Đức Phật là toa thuốc trị liệu mọi nỗi khổ đau, phiền não, giúp chúng sanh vượt thoát khỏi sanh tử trầm luân. Giáo Pháp đó còn lưu trữ rất nhiều qua Tam Tạng Kinh Điển chính vì thế mà bổn phận của Phật tử cần phải học và nghiên cứu giáo pháp của Đức Phật để hiểu rõ sự quý của giáo Pháp mà Đức Phật để lại.

Khi đã thấu rõ Phật tử nên đưa những lời Phật dạy đến với mọi người để họ hiểu, có lòng tin, có cơ hiểu tiếp cận Phật Pháp để tự giúp mình vượt qua khổ đau, chuyển hóa phiền não, tăng trưởng lòng từ bi, cùng giúp đỡ lẫn nhau để cùng tu hành giải thoát sanh tử.

Có thể làm nhiều cách truyền trao giáo Pháp:

• Ấn tống Kinh sách, băng đĩa
• Chia sẻ Phật Pháp trên các trang mạng xã hội
• Thực hành những lời Phật dạy để lợi ích cho chính mình cũng là một minh chứng cho những người khác chưa rõ nhìn vào thực hành và thêm lòng tin vào giáo Pháp của Phật
• Những Phật tử nắm vững Phật Pháp và có trình độ học thức, đã được nếm rõ pháp vị thì nên diễn giảng giáo pháp cho mọi người cùng hiểu, viết sách, lập luận cho người đọc thấm nhuần, phiên dịch các bộ Kinh từ ngoại ngữ sang tiếng Việt hoặc ngược lại…

Cúng dường Tăng Bảo

“Trọng Phật, phải kính Tăng”. Tăng sĩ là những người tu hành đúng Chánh Pháp của Như Lai, sống đời trong sạch, cao thượng, giữ gìn giới luật, là vị đại diện cho Ðức Phật để truyền lại giáo pháp cho chúng ta, vì vậy chúng ta phải cung cấp và nuôi dưỡng chư Tăng.

Thời đức Phật còn tại thế, các Phật tử cúng dường cho đức Phật và chư Tăng bốn thứ (tứ sự) là y phục, thuốc thang, ngọa cụ và thức ăn.

Ngày nay thời đại 4.0, khoa học ngày càng tân tiến, Phật tử có thể cúng dường cho chư Tăng, Ni những phương tiện thích hợp tùy theo hoàn cảnh và điều kiện để hỗ trợ cho hành đạo được dễ dàng hơn,…

Công đức của việc cúng dường

Trong Kinh Tăng Chi Bộ, Đức Phật dạy có ba phần thuộc về người bố thí: “Một là trước khi bố thí, ý được vui lòng. Hai là trong khi bố thí, tâm được tịnh tín. Ba là sau khi bố thí, cảm thấy hoan hỷ”. Do đó người bố thí, cúng dường phải vui vẻ, thành tâm cúng dường thì công đức mới trọn vẹn.

Phật tử phải luôn luôn ghi nhớ công ơn của Tam Bảo. Nhờ Tam Bảo ta biết được điều hay, lẽ phải, biết rõ thật sự sống của con người và muôn loài đều phải cưu mang, nương nhờ lẫn nhau.

Đức Phật là người đã tìm ra con đường giác ngộ giải thoát sinh tử luân hồi. Khi nhập Niết Bàn Ngài đã để lại giáo Pháp cho nhân thế, nhờ đó mà người người đều có cơ hội biết chân lý này, để mọi người cùng tu tập giải thoát khổ đau; Tăng là những người đã hy sinh cao cả, lưu giữ, xây dựng, truyền bá cho Phật Pháp được trường tồn, hưng thịnh. Do đó người Phật tử với trọng trách hộ trì Chánh Pháp phải phát tâm mạnh mẽ hộ pháp, bất cứ khi nào có duyên nên cúng dường Tam Bảo, để duy trì mạng mạch Phật Pháp.

Đây cũng là phương tiện tập cho tất cả chúng ta xả ly tiền tài của cải, có như vậy mới mau thoát khỏi vòng luân hồi sinh tử. Chúng ta từ khi sinh ra đến khi mất đi không mang theo được bất cứ điều gì, chỉ có thể mang theo Nghiệp và Phước. Chính vì thế bằng cách bố thí, cúng dường, người Phật tử và người có trí tuệ có thể giữ gìn và đem theo tất cả của cải mà mình làm ra theo một cách khác, gieo cái nhân để hưởng quả về sau.

********************