Tình mẫu tử trong Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

    Tình cảm của người mẹ trong Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm chính là nói lên ước mơ của người mẹ nối liền với giấc mơ của con. Mỗi khúc ru là một ước nguyện khác nhau gắn liền với công việc. Mối liên hệ thật tự nhiên mà chặt chẽ thể hiện tình yêu thương của mẹ với con, con là nguồn sống, là mặt trời và góp phần sưởi ấm lòng tin yêu, ý chí chiến đấu cho độc lập tự do của đất nước.

Có thể bạn quan tâm

:
Bài văn phân tích hình ảnh người mẹ trong Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

—————-

Bạn đang xem: Tình mẫu tử trong Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Tình mẫu tử của người mẹ trong Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Bài của học sinh giỏi văn viết về tình mẫu tử của người mẹ trong Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Kháng chiến chống xâm lược bao giờ cũng là sự nghiệp của toàn dân. Nhưng tìm trong chính sử hoặc trong văn chương thành văn quá khứ thì chỉ thấy gương mặt của vua quan tướng tá, ít thấy bóng dáng người dân thường. Phải đến thời đại chúng ta, giai cấp vô sản lãnh đạo và lập nhà nước kiểu mới, hình ảnh người dân thường mới được thể hiện phong phú trong văn chương nghệ thuật. Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mĩ, nhiều nhà thơ đã dựng được những đài kỉ niệm kì vĩ ghi lại những chiến công và lòng yêu nước của những con người vô danh ấy. Bài thơ “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” của Nguyễn Khoa Điềm cũng là một trong những đài kỉ niệm đó.

  “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” được Nguyễn Khoa Điềm sáng tác vào ngày 25 tháng 3 năm 1971 là một trong những bài thơ hay của tác giả. Bài thơ viết về bà mẹ Tây Nguyên luôn luôn địu con trên lưng khi làm việc. Chọn bà mẹ đang nuôi con và đứa con ấp vú mẹ làm hai nhân vật tham gia đánh giặc, tác giả muốn nhấn mạnh tính toàn dân của cuộc kháng chiến. Bài thơ là sự phát triển song song hai mối tình cảm lớn: tình mẹ con và tình dân nước.

Hình ảnh người mẹ trong thơ Nguyễn Khoa Điềm vẫn là hình ảnh muôn thuở của bà mẹ Việt Nam, thương con, chịu đựng, tần tảo nuôi dạy con cái nhưng cũng là hình ảnh của người mẹ rất mới: yêu nước, thương dân, bất khuất. Cách đây mấy chục năm, trong kháng chiến chống Pháp có một bà mẹ nằm trong ổ chuối khô nhớ thương con ngoài mặt trận trong thơ Tố Hữu đã làm cho bao nhiêu người xúc động. Với khúc ca trong bài thơ của mình Nguyễn Khoa Điềm đã diễn tả tình yêu con và khát vọng của người mẹ dân tộc Tà-ôi trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ, từ đó giúp người đọc thấy được lòng yêu quê hương, đất nước và khát vọng tự do của nhân dân ta trong thời kì lịch sử này.

Ở khúc ca thứ nhất, người mẹ ru con khi địu con trên lưng và giã gạo nuôi bộ đội, giấc ngủ em nghiêng theo nhịp chày, thấm mồ hôi lao động vất vả của mẹ?

“Nhịp chày em nghiêng, giấc ngủ em nghiêng

Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi

Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối

Lưng đưa nôi và tim hát thành lời”.

Tiếng ru con “nghiêng” theo nhịp chày làm cho giấc ngủ em cu Tai cũng “nghiêng” theo. Con như đang chia sẻ sự vất vả của mẹ. Má em cũng “nóng hổi” vì bao mồ hôi mẹ tuôn rơi. Hàng loạt hình ảnh hoán dụ (mồ hôi, má, vai, lưng, tim) được sử dụng rất “đắt” thể hiện trái tim yêu thương mênh mông của người mẹ nghèo. Lưng mẹ là chiếc nôi để con lớn lên. Tim mẹ dạt dào tình mẫu tử, đã “hát thành lời”. Hạt gạo hậu phương là “hạt vàng làng ta”; hạt gạo của mẹ nặng tình nghĩa, rất đáng tự hào:

Mẹ thương a-kay, mẹ thương bộ đội

Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần

Mai sau con lớn vung chày lún sân…

Ước mơ của người mẹ nối liền với giấc mơ con và hội tụ lại trong tình yêu thương sâu sắc những anh bộ đội. Khúc ca thứ hai là tiếng hát ru khi mẹ đi tỉa bắp trên núi Ka-lưi. Tình thương yêu và niềm hi vọng vô bờ bến của mẹ đối với con được thể hiện bằng những hình ảnh độc đáo:

“Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka~lưi

 Lưng núi thì to mà lưng mẹ thì nhỏ

Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi

Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi

 Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng”.

“Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi; Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng”. Hình ảnh mặt trời là một hình ảnh thực, mặt trời đem lại ánh sáng, sự sống cho cây cỏ, làm cho cây ngô thêm tươi tốt, bắp to, hạt mẩy.

Hình ảnh mặt trời ở câu thơ sau là một ẩn dụ. Tác giả so sánh ngầm cu Tai là mặt trời của mẹ. Coi con như mặt trời thì quả là lòng mẹ yêu quý con vô hạn, mong đợi ở con rất nhiều. Đó là ánh sáng, là nguồn sống, là niềm vui, là niềm hạnh phúc, là tất cả tương lai của mẹ. Hai câu thơ hai hình ảnh tôn nhau lên, đổi ý với nhau đã làm nổi bật tình yêu thương sâu sắc là niềm hi vọng lớn lao của người mẹ đối với đứa con.

Lời ru của người mẹ Tà-ôi ngân nga trong trái tim mẹ khi mẹ địu con đi tỉa bắp vẫn hướng về đứa con yêu quý của mình. Lòng thương yêu con của người mẹ trong hoàn cảnh này gắn liền với tình thương dân làng – những người lao động nghèo đói:

Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói  

Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều

Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi

Khúc ca thứ ba nhịp điệu vang lên dồn dập. Đó là lúc “Thằng Mĩ đuổi ta phải rời con suối”, dồn đồng bào Tà-ôi vào chỗ chết, mẹ địu con khi đang “chuyển lán” và “đạp rừng”. Khi cả gia đinh đều ra trận:

“Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông

Mẹ địu em đi để giành trận cuối

Từ trên lưng mẹ, em đến chiến trường

Từ trong đói khổ, em vào Trường Sơn”

Giặc Mĩ tàn bạo đã tàn phá làng mạc của họ, đạp đổ ngôi nhà, tổ ấm của mẹ con họ. Nhưng lũ giặc Mĩ không khuất phục được người mẹ. Khúc ca thứ ba là khúc ca chiến đấu; “Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh” là truyền thống anh hùng của người phụ nữ Việt Nam. Ở đây, người mẹ địu con ra trận, đi tiếp tế, đi tải đạn vì sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước:

” Mẹ thương a-kay, mẹ thương đất nước

Cọn mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ

Mai sau con lớn thành người Tự do”

Đó là giấc mơ tình thương, giấc mơ về ấm no, hạnh phúc, giấc mơ chiến thắng.

Tiếng hát ru con của bà mẹ Tà-ôi không phải được cất lên bên cánh võng hay trên giường ấm nệm êm trong phòng ngủ. Tiếng hát ru ấy cất lên trong trái tim người mẹ. Tình mẫu tử thì có thể nói mãi không hết. Nguyễn Khoa Điềm đã cố gắng nói ít nhưng để ta thấy được cái chất của tình mẹ ấy: tha thiết đằm thắm như mọi tình mẹ con truyền thống Việt Nam, nhưng lại có cái cao rộng của thời đại cách mạng. Bà mẹ Tà-ôi là một bà mẹ lao động, trực tiếp sản xuất, phục vụ cuộc chiến đấu của toàn dân tộc. Tình thương con, thương bộ đội, thương dân làng, thương đất nước hòa quyện vào nhau trong tấm lòng của bà mẹ miền núi yêu nước trong những năm tháng chống Mĩ khó khăn, gian khổ.

Theo lời ru (và theo tình yêu thương của mẹ), theo bước chân của bà mẹ Tà-ôi, không gian cũng được mở rộng dần: từ sân (khi mẹ giã gạo) đến ngọn núi Ka-lưi (khi mẹ tỉa bắp) rồi đến những rừng, những suối (khi mẹ chuyển lán, đạp rừng). Và ước mơ khát vọng của mẹ gửi gắm qua lời hát ru tha thiết, nặng tình nặng nghĩa ấy cũng một lúc một lớn dần: từ “con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều”…; từ mong muốn “Mai sau con lớn vung chày lún sân” đến ao ước “Mai sau con lớn phát mười Ka lưi” cuối cùng bùng lên thành khát vọng cháy bỏng:

“Mai sau con lớn làm người Tự do”

Bài thơ “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” xứng đáng là bài ca lòng mẹ Việt Nam. Một đứa con chỉ có thể lớn lên bằng dòng sữa mẹ, bằng lời ru, tình thương của mẹ. Bài thơ của Nguyễn Khoa Điềm là tượng đài tráng lệ về bà mẹ Việt Nam “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang”. Nó nhắc nhớ mỗi chúng ta ghi sâu trong lòng tình cảm kính yêu và biết ơn mẹ hiền.

Có thể bạn quan tâm: Soạn bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Văn mẫu 9 – Tình cảm người mẹ trong Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Từ những ngày còn bên nôi, ta đã được sống trong bầu không khí êm đềm, mát lành với lời ru ầu ơ của bà, của mẹ. Tiếng hát ấy đưa ta vào giấc ngủ an lành của tuổi thơ, nâng giấc ta, nuôi ta trưởng thành. Đó là những thanh âm trong trẻo vang động sâu sắc tâm hồn ta. Nó không chỉ cho ta những dấu ấn đầu tiên về quê hương xứ sở mà còn găm chặt trong tim ta tình yêu của mẹ thiết tha gửi gắm. Khúc hát ru của bà mẹ Tà-ôi trong thi phẩm Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm là một khúc ru da diết, lắng đọng. Nó mang đến cho ta những cảm nhận sâu đậm về tình yêu con của người mẹ vùng chiến khu Trị Thiên trong những năm chống Mĩ ác liệt.

Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ không chỉ là bài thơ mà còn là lời ru dành cho những em bé lớn lên     bằng nhịp đưa nôi của lưng mẹ. Không phải ngẫu nhiên khi phổ nhạc cho bài thơ này, nhạc sĩ Trần Hoàn đã đặt tựa đề là Lời ru trên nương. Chính những lời ru đã làm thành nên cấu tứ của bài thơ, dẫn dắt vào một thế giới mang đậm bản sắc riêng của người Tà-ôi. Tình yêu ngân lên thành một điệp khúc xuyên suốt theo nhịp chày của mẹ:

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi

Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ.

Câu thơ vừa như lời hát trìu mến của người mẹ, vừa như lời nhắn nhủ đầy yêu thương của nhà thơ dành cho em bé. Nhịp thơ nhè nhẹ tựa như tiếng hát êm đềm vang xa giữa núi rừng bao la. Hình ảnh em bé Tà-ôi “ngủ trên lưng mẹ” êm đềm biết bao, nó khiến ta bồi hồi nhớ lại những câu thơ về người mẹ Việt Bắc trong kháng chiến chống thực dân Pháp của nhà thơ Tố Hữu :

Nhớ người mẹ nắng cháy lưng

Địu con lên rẫy bẻ từng bắp ngô

Cả hai bà mẹ đều giống nhau ở công việc, giống nhau ở sự chăm sóc, chở che cho con nhưng nếu người mẹ Việt Bắc hiện lên trong hồi tưởng, thì người mẹ Tà-ôi được dựng lên giữa hiện thực :

Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội

Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng.

Nhịp thơ 3/4 đều đều ở hai câu thơ tựa như nhịp đưa à ơi trên cánh võng. Công việc của mẹ là giã gạo để nuôi bộ đội kháng chiến nhưng chính trong công việc đó người mẹ đã thể hiện tình yêu dành cho con. Từ “nghiêng” lặp lại hai lần vừa tạo nhịp điệu cho câu thơ vừa có chất tạo hình đồng thời diễn tả chân thực hình ảnh người mẹ vừa giã gạo vừa địu con trên lưng. Nỗi nhọc nhằn hiện hữu cả nơi mẹ và con:

Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi

Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối

Lưng đưa nôi và tim hát thành lời

Công việc của mẹ khiến em bé cũng phải vất vả, nhưng em được mẹ bù đắp bằng tình yêu thiết tha. Giấc ngủ “nghiêng” của con có mẹ chở che, nâng giấc bằng “vai gầy” làm gối, bằng “lưng đưa nôi” và trái tim cất vang lời ru. Đó là lời ru được ngân lên từ tình yêu thương bao la của mẹ.

Trong mọi công việc, mọi hoàn cảnh, tình yêu tha thiết ấy vẫn vẹn nguyên, ấm áp. Dù là khi giã gạo ở nhà hay tỉa bắp trên núi Ka-lưi nắng cháy, trong tim mẹ vẫn ngân vang khúc hát ru cho a-kay, bởi a-kay chính là nguồn sống, là động lực của mẹ :

Mặt trời của bắp thì nằm trên núi

Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng.

Biện pháp nghệ thuật ẩn dụ được tác giả sử dụng thật đắc địa, mang lại những rung cảm thẩm mĩ sâu sắc, thể hiện tình mẹ con cảm động, thiêng liêng. Con là mặt trời soi rọi, sưởi ấm lòng mẹ, là nguồn vui, hạnh phúc của đời mẹ. Hạt bắp lớn lên nhờ hơi ấm của mặt trời. Mẹ vui sống bằng nguồn sáng của mặt trời trên lưng – đứa con yêu của mẹ. Lời thơ nhịp nhàng, dịu dàng như tình mẹ êm đềm ru sâu thêm giấc ngủ cho em cu Tai.

Tình yêu con tha thiết của người mẹ Tà-ôi còn lắng sâu trong những ước mơ gửi gắm nơi con được thể hiện qua những lời ru trực tiếp. Sự dịu dàng, âu yếm trong những lời ru tha thiết cho ta cảm nhận sâu sắc tấm lòng của mẹ dành cho a-kay :

Ngủ ngoan a-kay ơi

Ngủ ngoan a-kay hỡi

Những lời ru nhẹ nhàng thể hiện sự nâng niu, gượng nhẹ của mẹ đối với giấc ngủ trẻ thơ của con. Tình yêu nồng ấm ấy trải dài xuyên suốt toàn bộ bài thơ, qua những lời ru được nhắc đi nhắc lại như một điệp khúc mỗi lúc một tha thiết hơn. Yêu con, thương con, bao ước mong của mẹ gửi gắm vào con. Đó chính là nguồn động lực giúp mẹ vượt qua những gian nan, thử thách, những khó khăn, nhọc nhằn để sống, lao động và tham gia kháng chiến. Những ước mong ấy giản dị, mộc mạc, phù hợp với tâm thức của người mẹ Tà-ôi và gắn liền với những ước mong dành cho bộ đội, cho kháng chiến:

Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần

Mai sau con lớn vung chày lún sân…

Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều

Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi

Mẹ mong con trở thành một chàng trai khoẻ mạnh, có thể “vung chày lún sân”, có thể “phát mười Ka-lưi”. Trong ước mơ ấy thấp thoáng bóng dáng và sức mạnh của những anh hùng trong sử thi, thần thoại đồng thời hội tụ cả sức mạnh của dân tộc từ quá khứ đến hiện tại gắn với cuộc chiến đấu trường kì của đất nước. Đặc biệt, ước mơ trong lời ru cuối của mẹ mới đẹp làm sao :

Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ

Mai sau con lớn làm người Tự do…

Đó là ước mơ về ngày thống nhất non sông. Yêu con, niềm mong mỏi lớn nhất của người mẹ là con được làm người tự do. Mẹ lớn lên trong đói nghèo, nô lệ, trưởng thành trong gian khổ chiến tranh, mẹ hiểu lắm giá trị của tự do. Vì thế, mẹ không mong gì hơn là con được trở thành công dân của một đất nước tự do, độc lập. Tình yêu con của mẹ thật sâu sắc biết bao, lớn lao biết bao.

Khởi nguồn của mọi hành động cao cả bắt đầu từ tình yêu bình dị nhất. Điểm xuất phát của lời ru con chính là tấm lòng mẹ thương con vô bờ bến, được biểu hiện một cách bình dị mà sâu nặng. Âm vang của tình yêu đó cất lên thành lời ru, được Nguyễn Khoa Điềm cảm nhận và thể hiện trong những vần thơ giản dị mà sâu sắc. Khúc hát ru ấy sẽ còn mãi ngân vang trong trái tim và tâm hồn của những người con, để cảm nhận được những cung bậc yêu thương của tình mẹ tha thiết, ấm nồng.

Xem thêm: Bài văn mẫu phân tích bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

——-

Trên đây là bài văn mẫu nói về tình mẫu tử trong Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ bao gồm những bài văn hay nhất được biên soạn. Hy vọng sẽ giúp ích cho các em trong quá trình tìm hiểu và nghiên cứu về tác phẩm. Chúc các em học tốt môn văn mẫu 9

Giáo dục