Trần Quốc Toản là ai? Bí ẩn về cái chết của Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản

Trần Quốc Toản là ai?

Trần Quốc Toản sinh năm 1267. Năm 15 tuổi, ông đã được phong Hoài Văn Hầu. Trần Quốc Toản sinh ra trong dòng dõi hoàng tộc. Ông lớn lên trong thời gian quân Nguyên chuẩn bị xâm lược nước ta lần thứ hai.

Có vài nghiên cứu gần đây về thân thế của Trần Quốc Toản. Cha của Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản là Vũ Uy Vương Trần Nhật Duy và mẹ là Quận chúa Trần Ý Ninh. Nếu đây là thông tin chính xác thì Trần Quốc Toản là cháu nội của Trần Thái Tông, là cháu gọi Trần Thánh Tông bằng bác và là em họ của Trần Nhân Tông.

Tiểu sử về vị anh hùng trẻ tuổi tài cao Trần Quốc Toản

Trước 10 năm khi Trần Quốc Toản ra đời, thì quân Đại Việt đã đánh bại quân Nguyên tan tác. Nhưng triều đình nhà Trần luôn biết rằng giặc Nguyên Mông chưa bao giờ từ bỏ ý định. Từ năm 1258 trở đi, hoàng đế Nguyên Mông càng ngày càng có những yêu sách quá quắt và ý định xâm chiếm nước ta càng rõ rệt.

Biết được điều đó, vua Trần Nhân Tông đã triệu tập hội nghị Bình Than để lập kế hoạch. Vua thấy Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản còn nhỏ tuổi nên không cho tham dự. Trần Quốc Toản trong lòng hổ thẹn, phẫn khích, tay bóp nát quả cam lúc nào không hay. Sau đó Quốc Toản lui về, huy động hơn nghìn gia nô và người nhà thân thuộc, sắm vũ khí, đóng chiến thuyền, viết lên cờ sáu chữ:”Phá cường địch, báo hoàng ân” (破強敵，報皇恩; phá giặc mạnh, báo ơn vua). Sau này, khi đối trận với giặc, tự mình xông lên trước quân sĩ, giặc trông thấy phải lui tránh, không dám chống lại.

Tháng 4/1285, Vua Trần Nhân Tông sai Chiêu Thành Vương , Hòa Văn Hầu Trần Quốc Toản và tướng quân Nguyễn Khoái đánh quân ở Tây Kết. Chỉ sau 1 tháng, quân Nguyên bị đánh bại ở Kinh Thành và Chương Dương.

Xuất thân và tuổi tác

Các bộ chính sử như Toàn thư, Cương mục, thậm chí An Nam chí lược của Lê Tắc, đều không hề ghi chép về xuất thân của Trần Quốc Toản, cho nên hiện tại không biết cha mẹ Quốc Toản là ai, thuộc phân nhánh nào của hoàng tộc nhà Trần. Nhiều bài báo mạng có thông tin song thân Trần Quốc Toản là Vũ Uy vương Trần Nhật Duy, con trai vua Trần Thái Tông và vợ là vương phi Trần Ý Ninh, nhưng khi tra xét cẩn thận thì đó là nhân vật từ bộ tiểu thuyết kiếm hiệp của Trần Đại Sỹ có tựa là “Anh hùng Đông A – Gươm thiên Hàm Tử”, không phải là nguồn tư liệu đáng tin cậy.

Về vấn đề tuổi tác, năm sinh cùng năm mất, không có chính sử đương thời nào ghi chép thống nhất. Căn cứ Toàn thư, Tiêu án cùng Cương mục, khi sự kiện Hội nghị Bình Than diễn ra, Trần Quốc Toản không được nhà vua triệu kiến vì “Còn quá trẻ” (Nguyên văn: Niên ấu 年幼), ngoài ra không có thêm chi tiết nào khác. Cả ba bộ sử đều không ghi rõ ông bao nhiêu tuổi vào thời điểm ấy. Nhưng dựa theo ghi chép từ cuốn Việt Nam sử lược của Trần Trọng Kim, chi tiết về Quốc Toản đột nhiên có chuyển biến, khi tác giả mặc định Quốc Toản chỉ mới 15 tuổi hoặc 16 tuổi khi ấy, cho nên không được dự hội nghị. Trước mắt không rõ Trần Trọng Kim dựa vào nguồn nào để ghi chép.

Đức hiếu cảm động lòng người của người anh hùng thiếu niên Trần Quốc Toản

Sáng ngày lên đường xuất trận, cảnh từ biệt Mẹ của Hoài Văn Hầu đã lưu truyền muôn đời vào giai thoại. Người con 15 tuổi dậy sớm, chuẩn bị Ngựa, khoác Chiến Bào, kéo Ghế ra để sẵn trước Hiên Nhà, Cậu vào thắp hương vái lạy Tổ tiên, sau đó mời Mẹ ngồi lên Ghế, quỳ lạy Mẹ mà thưa rằng; “Con đi phen này thề sống chết với giặc, bao giờ Đất Nước, Bờ Cõi Đại Việt bình yên Con sẽ trở về phụng dưỡng Mẹ già suốt cuộc đời”.

Hành động này đủ cho mỗi chúng ta cảm nhận rằng lòng hiếu kính với đấng sinh thành của Trân Quốc Toản là vô bờ bến.

Ông đã chiến đấu với kẻ thù cho đến hơi thở cuối cùng, đã làm nên một bản hùng ca bất diệt về lòng yêu nước vô hạn.

Trong Vị tướng trẻ tuổi này có sự thống nhất đẹp đẽ, cao thượng giữa đạo trung và đạo hiếu.

Di sản

• Trần Quốc Toản đã đi vào lịch sử Việt Nam với lòng dũng cảm và tinh thần yêu nước, dám hi sinh mạng sống vì dân tộc của mình. Khí phách ấy đã được nói rõ trên lá cờ thêu sáu chữ vàng của ông:”Phá cường địch, báo hoàng ân” (Nguyên văn chữ Hán: 破強敵報皇恩).
• Tên của ông được đặt cho nhiều ngôi trường tiểu học, trung học ở Việt Nam, một số con đường của các thành phố, tỉnh,… Ngoài ra, tên của ông còn được đặt cho một chiến hạm HQ-06 của Hải quân Việt Nam Cộng hòa.
• Trần Quốc Toản là cảm hứng cho nhà văn Nguyễn Huy Tưởng sáng tác tiểu thuyết lịch sử “Lá cờ thêu sáu chữ vàng”, trong đó ông là nhân vật chính của tác phẩm.
• Hồ Chí Minh trong tác phẩm “Lịch sử nước ta” có ca ngợi về Trần Quốc Toản như sau:

Quốc Toản là trẻ có tài,

Mới mười sáu tuổi ra oai trận tiền,

Mấy lần đánh thắng quân Nguyên,

Được phong làm tướng cầm quyền binh nhung

Thật là một đấng anh hùng,

Trẻ con Nam Việt nên cùng noi theo.

Bí ẩn về cái chết của Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản

Không có nhiều sử sách Việt Nam nói về cái chết của Trần Quốc Toản. Và thời gian ông mất vẫn chưa được thống nhất.

Có bản Đại Việt sử ký toàn thư bản kỷ quyển V có ghi: “.. Đến khi mất, vua rất thương tiếc, thân làm văn tế, lại gia phong tước Vương”. Nhưng các quyển sử nhà Nguyên thì có đề cập đến cái chết của ông. Trong quyển Kinh thế đại điển tự lục trong Nguyên văn loại có ghi:”Đến sông Như Nguyệt, Nhật Huyên sai Hoài Văn hầu đến đuổi thì bị giết”.

Hoặc theo sách Việt sử Kỷ yếu của Trần Xuân Sinh. Khi Ô Mã Nhi đánh vào Vân Đồn để cướp lương thực. Lúc này Trần Quốc Toản và Trần Khánh Dư chống trả. Trần Quốc Toản bị thương trong trận này và qua đời vào ngày 2/2 âm lịch khi 18 tuổi.

********************