Từ phức là gì? Có mấy loại từ phức? Cách tạo ra từ phức? Phân biệt với từ ghép

Trong chương trình cấp Tiểu học, học sinh được làm quen với từ phức, từ ghép, từ láy và từ đơn. Điều này giúp học sinh hiểu được ý nghĩa tiếng Việt của từ trong ngữ cảnh nhất định. Nếu từ đơn chỉ được viết và hiểu qua nghĩa của một từ, thì từ phức được tạo nên bởi hai hay nhiều từ. Từ đó mà nội dung nói mới được truyền tải đầy đủ, trọn vẹn trong sự vật hay sự việc. Vậy từ phức là gì? Có mấy loại từ phức? Từ phức được tạo ra như thế nài? và từ phức khác với từ ghép ở điểm nào? Tất cả sẽ được giải đáp trong bài viết sau đây của trường thcs-thptlongphu. Từ phức là gì? Từ phức là từ do hai hoặc nhiều tiếng tạo nên. Trên thực tế có hai loại từ, đó là từ đơn và từ phức. Hiểu một cách đơn giản, từ phức chính là từ ghép, có sự kết hợp của nhiều tiếng tạo nên nghĩa chung. Ghép từ các tiếng giống nhau hoặc khác nhau tạo thành một từ có nghĩa, tạo ra từ mới nhờ các từ ban đầu. Khi phân tách các tiếng trong từ ghép ra riêng lẻ thì các tiếng đó có thể không có nghĩa. Hoặc nét nghĩa thể hiện không đúng với nét nghĩa được hiểu trong từ ghép. Đặc điểm của từ phức: – Từ phức chính là từ ghép, khi nhìn nhận dưới góc độ phân biệt từ phức với từ đơn. – Từ phức là từ do nhiều tiếng tạo thành. Do đó, từ ghép hay từ láy chính là các dạng gọi tên cụ thể của từ phức. Ví dụ về từ phức: Vui vẻ, xinh xắn, câu lạc bộ, vô tuyến truyền hình,… Từ phức có thể tạo nên từ hai tiếng, cũng có thể từ rất nhiều tiếng. Các thuật ngữ tiếng Anh: Từ phức tiếng Anh là Complex word. Từ ghép tiếng Anh là Compound word. Cấu tạo của từ phức tiếng Anh là Structure of complex words. Cấu tạo của từ phức: Có 2 cách chính để tạo từ phức: – Cách 1: ghép những tiếng có nghĩa lại với nhau. Đó là cách tạo ra từ mới có nghĩa, có hơn 1 âm tiết, được gọi là các từ ghép. – Cách 2: Phối hợp những tiếng có âm đầu hay vần (hoặc cả âm đầu và vần) giống nhau. Đó là cách tạo ra từ mới có nghĩa, láy lại âm tiết, gọi là các từ láy. Xét về nghĩa của các tiếng tạo thành từ phức, có các trường hợp như sau: – Mỗi tiếng tách riêng ra đều có nghĩa riêng. Được hiểu là các tiếng tạo thành từ phức thể hiện lớp nghĩa cụ thể. + Ví dụ: từ “vui vẻ”: Vui là từ đơn có nghĩa biểu thị trạng thái tinh thần của con người hoặc chủ thể có ý thức. Vẻ cũng là từ đơn biểu thị hình dáng, bề ngoài, kiểu cách của con người hay con vật. – Mỗi tiếng tách ra đều không có nghĩa rõ ràng. + Ví dụ: “lay láy” (Cả hai tiếng này khi đứng độc lập đều không có nghĩa rõ ràng). – Mỗi tiếng tách ra, có tiếng có nghĩa rõ ràng, có tiếng không có nghĩa rõ ràng. + Ví dụ: “xinh xắn”. Xinh có nghĩa rõ ràng, thể hiện sự ưa nhìn, nét đẹp của sự vật. Còn xắn không có nghĩa rõ ràng khi đứng độc. Từ phức về cấu trúc do các tiếng kết hợp tạo thành, thể hiện ở số lượng từ. Nhưng về nghĩa thì không phụ thuộc vào bất cứ tiếng nào trong từ, mà thể hiện ý nghĩa của cả từ mới. Qua đó cũng đóng góp vào ý nghĩa của câu theo ngữ cảnh, ngữ nghĩa. Các từ phức ở những ví dụ trên đây đều có nghĩa, thể hiện nét nghĩa của từ sau khi ghép các từ đơn lại với nhau. Và nghĩa của các từ thường khác với nghĩa của từng tiếng khi tách riêng ra. Khi dùng từ phức, người ta chú ý dùng theo nghĩa của cả từ chứ không dùng theo nghĩa của từng tiếng trong từ đó. Cho nên việc xác định từ phức trong câu có ý nghĩa rất quan trọng. Giúp người đọc, người nghe hiểu được hàm ý truyền tải của câu. Các loại từ phức tiếng Việt lớp 4 bé sẽ được học Từ phức tiếng Việt lớp 4 sẽ được chia thành 2 loại chính là từ ghép và từ láy. Cụ thể: Tổng hợp các loại từ phức trong Tiếng Việt. (Ảnh: Sưu tầm internet)Tổng hợp các loại từ phức trong Tiếng Việt. (Ảnh: Sưu tầm internet) Có thể thấy từ phức được chia thành 2 loại từ mà chúng ta hiểu rõ hơn đó là từ ghép và từ láy. Từ ghép là gì? Từ ghép là bộ phận con của từ phức. Bao gồm 2 tiếng trở lên kết hợp với nhau. Ví dụ: nhà ở, xe cộ, ruộng vườn, giao thông… Từ ghép lại được phân loại cụ thể hơn đó là từ ghép phân loại và từ ghép tổng hợp. Ví dụ: Từ ghép phân loại: nhà ngói, nhà tầng, biệt thự… Từ ghép tổng hợp: quần áo, nhà cửa, xe cộ… Ngoài ra, căn cứ vào quan hệ mặt nghĩa giữa các tiếng trong từ ghép, người ta còn chia làm hai loại. Đó là từ ghép đẳng lập và từ ghép chính phụ. Từ láy là gì? Tương tự như từ ghép, từ láy cũng là một bộ phận của từ phức. Đồng thời cấu tạo từ 2 tiếng có mối quan hệ về âm thanh tạo thành. Cụ thể mục đích của từ láy giúp câu chữ văn hoa uyển chuyển hơn, đồng thời thêm sự nhấn nhá thích hợp. Từ láy được nhiều nhà thơ nhà văn sử dụng để nâng cao chất lượng tác phẩm của họ. Loại từ này có một vẻ đẹp rất riêng. Từ láy thường là tính từ biểu thị một tính chất nào đó của sự vật sự việc. Cũng có từ láy 2 âm tiết và từ láy nhiều hơn 2 âm tiết tạo thành. Ví dụ về từ láy: Rầm rầm, khanh khách, lung linh… Phân loại từ láy Để phân loại cũng như giúp mọi người hiểu hết được vẻ đẹp của từ láy, người ta lại chia làm 4 loại nhỏ hơn. Đó là láy âm, láy vần, láy tiếng và lấy cả âm lẫn vần. Ngoài ra người ta còn gọi là láy đôi, láy ba, láy từ… Nghĩa của từ láy được hình thành từ nghĩa của hình vị gốc. Theo hướng mở rộng hay thu hẹp. Tăng cường hoặc giảm nhẹ. – Ví dụ: lo lắng có ý nghĩa cụ thể tăng cường hơn so với từ đơn lo. Một số từ láy bị giảm nhẹ hoặc bị thu hẹp bớt nghĩa của các hình vị cơ sở. – Ví dụ: tim tím có nghĩa giảm nhẹ hơn từ tím. Một số từ láy có cùng khuôn vần và có cùng mô hình cấu tạo thường có cùng một giá trị ngữ nghĩa nào đấy. – Ví dụ: vuông vắn, thẳng thắn, ngay ngắn thường diễn đạt một chuẩn mực. Dựa vào phân loại trên có thể biết được từ quanh co là từ ghép hay từ láy. Quanh co chính là từ ghép. – Ví dụ: phân loại từ trong câu sau đây Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục, ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy. Từ đơn là gì? Khi nói về từ phức, từ ghép, sẽ là thiếu sót nếu không nhắc đến từ đơn. Vậy từ đơn là gì? Hiểu đơn giản nhất từ đơn là từ có một âm tiết/một tiếng tạo thành. Thành phần cấu tạo ra từ đơn có nghĩa cụ thể. Ví dụ về từ đơn: xa, nhớ, yêu, đường, xe, nhà… Cấu tạo đơn giản dẫn đến nghĩa của từ đơn cũng đơn giản. Cách phân biệt từ ghép với từ láy là gì? Dựa vào đặc trưng lặp phần âm hoặc vần người ta có thể nhận biết từ láy là gì. Các đặc điểm hình thành từ giúp ta xác định được đâu là từ ghép, đâu là từ láy. Cũng như qua đó xác định điểm khác biệt cơ bản giữa từ phức với từ ghép, giữa từ phức với từ láy. Tuy nhiên, trong tiếng Việt cũng có rất nhiều từ ghép gồm các tiếng giống nhau về âm vần nhưng lại không phải từ láy. Sự phức tạp của tiếng Việt đòi hỏi chúng ta phải phân tích, xác định nét nghĩa thể hiện trong câu. Dưới đây hướng dẫn cách để phân biệt đối với các từ dễ gây nhầm lẫn. Dấu hiệu 1: Xét nghĩa của các từ cấu tạo thành: Từ ghép khi tách rời thành phần tiếng, sẽ tạo thành từ đơn có nghĩa hoàn chỉnh. Các từ đơn đều cung cấp cho ta ý nghĩa thể hiện, biểu thị của từ đó. Cũng như mang nét nghĩa cơ bản của từ. Ví dụ: Con – cái, đồn – điền, đất – đai,… Từ láy khi tách ra chỉ 1 từ đứng độc lập là có nghĩa hoặc không từ nào có nghĩa. Ví dụ: long – lanh, đủng – đỉnh, man – mát, méo – mó,… Như ví dụ này, từ méo có nghĩa trong khi từ mó lại không đảm bảo ý nghĩa thể hiện. Dấu hiệu 2: Xét đặc trưng về tiếng của các từ cấu tạo thành: Nếu hoàn toàn không có liên quan về âm vẫn giữa các tiếng tạo thành từ thì đó chắc chắn là từ ghép. Chúng ta hoàn toàn không thấy tính chất láy được thể hiện trong từ phức. Nếu có giống nhau về âm hoặc vần thì không vội kết luận đó là từ láy mà kiểm tra lại theo dấu diệu 1. Phải xác định, phân tích nghĩa của các từ đơn cấu tạo nên từ phức đó. Dấu hiệu 3: Vị trí các tiếng trong từ: Hầu hết các từ ghép đều có thể đảo trật tự từ được, trong đó, nét nghĩa cơ bản gần như không thay đổi. Cho chúng ta hiểu được cơ bản ý nghĩa hình thành, tuy nhiên từ được đảo trật tự không được sử dụng phổ biến trong thực tế. Nhưng từ láy khi đảo thứ tự thì chúng hoàn toàn không có nghĩa. Chẳng hạn từ ghép: mẹ cha – cha mẹ, cỏ cây – cây cỏ, đau đớn – đớn đau, ngây ngất – ngất ngây…. Qua các cách đổi trên ta đều hiểu được ý nghĩa thể hiện trong từ ghép. Từ láy: long lanh thành lanh long không có nghĩa Dấu hiệu 4: Trùng lặp về âm vần: Từ có cấu tạo từ việc điệp lại toàn bộ âm vần chắc chắn là từ láy. Láy lại toàn bộ tiếng thứ nhất, trong khi cả từ phức cho ta nét nghĩa cụ thể về từ đó. Ví dụ: Xanh xanh, ầm ầm, ào ào,… Đây là các từ láy tượng hình, tượng thanh đặc trưng được sử dụng trong thơ ca. Mang đến các nét sống động, đặc sắc và các mô tả trở nên có hồn hơn. Chức năng của từ phức khi học tiếng Việt lớp 4 Tùy thuộc vào từng loại của từ phức sẽ có chức năng và mục đích khác nhau. Cụ thể: Từ láy: Giúp biểu thị tính chất của sự vật, sự việc, hiện tượng cụ thể, giúp tạo điểm nhấn cho câu nhờ sự điệp vần của chúng. Từ ghép: Kết nối hai hoặc nhiều tiếng với nhau tạo thành từ có nghĩa, giúp câu văn trở nên sinh động và nhấn mạnh ý nghĩa hơn. Một số sai lầm khi bé học tiếng Việt lớp 4 từ phức Trong quá trình làm bài tập liên quan tới từ phức, các bé vẫn thường mắc một số sai lầm như: Trong khi làm bài tập bé dễ bị nhầm lẫn từ đơn và từ phức. (Ảnh: Sưu tầm internet)Trong khi làm bài tập bé dễ bị nhầm lẫn từ đơn và từ phức. (Ảnh: Sưu tầm internet) Không nhận diện được từ phức: Vì từ phức cấu tạo từ 2 tiếng nhưng nhiều bé vẫn không nhận diện được loại từ này để làm bài tập chính xác. Không phân biệt được các loại từ phức: trong từ phức có từ ghép và từ láy, nên các con khi làm bài cũng dễ bị nhầm lẫn, dẫn đến việc làm bài tập sai. Nhầm lẫn từ phức và từ đơn: Vì từ phức được tạo nên từ nhiều từ đơn nên khi làm bài tập các bé không nhận biết được đặc điểm này để làm bài tập chính xác. Vốn từ vựng ít: Vì vốn từ vựng của các từ ít, cũng như từ phức cấu tạo từ nhiều từ đơn khác nhau nên nhiều bé không hiểu nghĩa để làm bài tập. Phương pháp học từ phức tiếng Việt lớp 4 hiệu quả Để có thể giúp bé hiểu, học và làm bài tập tiếng Việt lớp 4 từ phức chính xác, hiệu quả hơn thì bố mẹ có thể áp dụng những phương pháp sau đây: Đảm bảo bé nắm được đặc điểm, tính chất từ phức Để có thể làm được bài tập của loại từ này, đòi hỏi bé phải nắm vững được đặc điểm và tính chất của nó. Nếu muốn bé hiểu rõ hơn, bố mẹ nên lấy ví dụ liên quan tới thực tiễn, cuộc sống của bé với những từ phức cụ thể như xinh đẹp, nhà cửa, phố xá…. Ngoài ra, nên giải thích rõ cho bé kiểu từ này được tạo nên từ 2 tiếng trở lên thành từ có nghĩa mà con có thể hiểu được. Khi làm bài tập cần hiểu rõ từ phức là gì? (Ảnh: Gauday)Khi làm bài tập cần hiểu rõ từ phức là gì? (Ảnh: Gauday) Phân biệt được các loại từ phức Trong chương trình tiếng Việt lớp 4 cũng sẽ có nhiều dạng bài tập tìm từ ghép và từ láy. Vậy nên, bố mẹ cần giúp bé hiểu rõ về hai loại từ này của từ phức này để phân biệt chính xác. Về cơ bản, cả hai kiểu từ này đều được tạo nên từ 2 tiếng trở lên thành từ có nghĩa. Nhưng ở trong từ láy thường sẽ có điệp vần, có thể là phần đầu hoặc vần cuối như nho nhỏ, lung linh,… sẽ dễ dàng phân biệt được với từ ghép. Luyện tập với bài tập từ phức thường xuyên Sau khi con đã nắm vững được kiến thức lý thuyết, bố mẹ nên cho bé thực hành nhiều hơn bằng việc làm bài tập trong SGK cũng như đề thi bên ngoài,… Qua đó đó con sẽ dễ dàng hiểu và áp dụng một cách chính xác, tránh trường hợp “học trước quên sau”. Video về từ phức là gì? Kết luận Trên đây là những thông tin chủ yếu, cơ bản theo chương trình giáo dục tiểu học, trung học cơ sở về từ phức, mong rằng các bạn đã có kiến thức chắc chắn về một loại từ vựng của Việt Nam, chúc các bạn thành công!